Sygnalizuję niepokojące zjawisko „formalne”. Greps. To coś zadomowiło się w filmie polskim. Przyszło z subkultur. Z cel więziennych i z mózgów odizolowanych jak cele śmierci. Z ubocza, z głów spoglądających na boki. Ze straganów, mózgów handlujących wartościami tak bezczelnie, jak handluje się oszukańczo starzyzną. To coś – symuluje dowcip. Dowcip jest rodzajem wolności. Greps jest natychmiastową kradzieżą tej wolności. Przypomina kameleona i zjawisko mimicry. Podszywa się pod każdą intencję, pod każdy nastrój, pod każdy slang.

W istocie jest chaosem. Bezformiem. Kojarzy się z pauzą w pracy. Greps nie realizuje się, kiedy ręce są zajęte, oddech uzależniony od tempa wysiłku, myśli – od ciągu przesłanek wpływających na działalność. Greps realizuje się, kiedy głowa wyzwala się z obowiązku samodzielnego wnioskowania, żuchwy i język uciekają od trawienia, ręce odrywają się od żonglerki przedmiotami właśnie wytwarzanymi dzięki ludzkiej sprawności. Greps realizuje się tak, jakby na jego opowiedzenie nie trzeba było zużyć cząstki czasu naszego istnienia. Tkwi w grepsie, jak w koncentracie, esencja biernego oporu – wobec mijania chwil, wobec istnienia materii. Czas uczestniczenia w grepsie jest więc czasem nierealnym, czasem ukrycia.

Jest on zatem znakiem konspiracji wobec norm jawnych. Jest to antyteza sztuki, i czynu. Jest tchórzliwym „nie” – powiedzianym formie i życiu. W pokracznej regresywnej triadzie – życie, sztuka, greps – ten ostatni jest garbatą syntezą. Szydzi z wszystkiego. Jest oślepionym szczurem gryzącym słowa, idee. Jest bezkarny jak wariat, nikczemny, cuchnący skorpionem. Wymyślcie film o Prometeuszu, który opowiada sępowi dowcipy o swej wątrobie. Będzie to właśnie greps zatruwający mit. Greps jest poezją niewolników pogodzonych z istnieniem, bez aspiracji, odartych z odpowiedzialności za pointy. Tam gdzie nadmiar grepsu – zbadajmy uczciwie nacisk życia wobec sztuki. Żeby niesprawiedliwe małżeństwo bytu z formą nie zakwitło mściwym absurdem grepsu.

GRZEGORZ KRÓLIKIEWICZ